بررسی تأثیر مضامین قرآنی در دیوان شعر ابراهیم گلشنی بردعی

ابراهیم گلشنی بردعی یکی از عارفان بزرگ طریقۀ خلوتیه و از سنّیهای متعصب بود که شخصیت ادبی و عرفانی وی در نزد اهل تحقیق و ادب چندان شناخته نیست. گلشنی در عرفان صاحب طریقت خاص بود و مریدان زیادی داشت چنانکه طریقۀ گلشنی در سرزمینهای عثمانی و مصر، منسوب به اوست. گلشنی بردعی یکی از خیل شاعرانی است که می توان در شعر وی تأثیر بسیار بالای قرآن را مشاهده کرد.  آشنایی عمیق و گسترۀ وی با آموزه­های قرآنی باعث شده است که کلام وی به صورت­های مختلف دربرگیرندۀ مضامین قرآنی باشد. این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، هدف آن بررسی تأثیر قرآن در نسخۀ خطی دیوان وی است که در کتابخانۀ فاتح استانبول به شمارۀ 3866 نگهداری می­شود. مهمترین محورهای این پژوهش، بررسی آرایه­هایی چون تضمین، تلمیح و اقتباسات قرآنی است که دو شیوۀ تأثیر واژگانی و گزاره‌ای را در بر می‌گیرد. نتایج این بررسی نشان می­دهد که گلشنی در مبحث تلمیح و اقتباس بیشترین تأثیر از قرآن پذیرفته است و بیشترین تلمیحات وی مربوط به داستان­های پیامبران است.